വസ്ത്രം മാറി പുറത്ത് പോകാൻ ഒരുങ്ങുമ്പോൾ ടോയ്‌ലെറ്റിൽ പോകാൻ തോന്നുന്നതിൻ്റെ പിന്നിലെ ശാസ്ത്രീയ രഹസ്യം.

രചന : വലിയശാല രാജു ✍

പുറത്തേക്ക് പോകാൻ ഒരുങ്ങി, പുതിയ വസ്ത്രങ്ങളെല്ലാം ധരിച്ച്, വാതിലിന്റെ കൈപ്പിടിയിൽ പിടിക്കുമ്പോൾ പെട്ടെന്ന് ഒരു തോന്നൽ: “ഹേയ്, ടോയ്‌ലെറ്റിൽ പോയിട്ടില്ലല്ലോ!” പലർക്കും ഉണ്ടാകുന്ന ഈ പ്രതിഭാസം കേവലം യാദൃച്ഛികമല്ല. ഇതിനുപിന്നിൽ നമ്മുടെ തലച്ചോറും മൂത്രാശയവും തമ്മിലുള്ള സങ്കീർണ്ണമായൊരു ആശയവിനിമയ ശൃംഖലയുണ്ട്—അതിൽ കുടൽ ബാക്ടീരിയകൾക്ക് പോലും റോളുണ്ട്.

പാവ് ലോവിൻ്റെ നായ പരീക്ഷണവും തലച്ചോറിൻ്റെ കണ്ടീഷനിംഗും.

ഈ പ്രതിഭാസത്തെ വിശദീകരിക്കാൻ ശാസ്ത്രജ്ഞർ ആദ്യം ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നത് ഒരു ‘അവസ്ഥാപരമായ പ്രതികരണം’ (Conditioned Response) ആണ്. വിഖ്യാത റഷ്യൻ ശാസ്ത്രജ്ഞനായ ഇവാൻ പാവ്ലോവിൻ്റെ പട്ടിയെ ഉപയോഗിച്ചുളള പരീക്ഷണവുമായി ഇതിന് സാമ്യമുണ്ട്.
മണി മുഴങ്ങുമ്പോൾ ഭക്ഷണം കിട്ടുമെന്ന് പഠിച്ച നായ, ഭക്ഷണം കാണാതെ തന്നെ മണി കേട്ടാൽ ഉമിനീർ പുറപ്പെടുവിക്കും.
നമ്മുടെ ജീവിതത്തിൽ, പ്രധാനപ്പെട്ട കാര്യങ്ങൾക്ക് മുൻപ് (പുറത്ത് പോകുന്നത്), ടോയ്‌ലെറ്റ് ഉപയോഗിക്കുന്നത് ഒരു മുൻകരുതൽ ശീലമായി (Just-in-case habit) മാറിയിരിക്കുന്നു. വസ്ത്രം മാറുക, താക്കോൽ എടുക്കുക തുടങ്ങിയ പ്രവർത്തികളെ തലച്ചോറ് ‘പുറപ്പെടാനുള്ള സിഗ്നൽ’ ആയി കണക്കാക്കുന്നു. ഈ സിഗ്നൽ ലഭിക്കുമ്പോൾ, മൂത്രാശയം നിറഞ്ഞിട്ടില്ലെങ്കിൽ പോലും, “ഇപ്പോൾ ടോയ്‌ലെറ്റിൽ പോകേണ്ട സമയമായി” എന്ന സന്ദേശം തലച്ചോറ് പുറപ്പെടുവിക്കുന്നു.
ഇവിടെ, പുതിയ വസ്ത്രം ധരിക്കുന്നത് ‘മണി മുഴങ്ങുന്നതിന്’ തുല്യമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു.

വയറും മൂത്രാശയവുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ഞരമ്പ് വ്യവസ്ഥയാണ് ഈ വിഷയത്തിലെ പ്രധാന കൗതുകം. ഇത് ‘ഗട്ട്-ബ്രെയിൻ-ബ്ലാഡർ ആക്സിസ്’ എന്നറിയപ്പെടുന്നു.
പുറത്ത് പോകുന്നതിലുള്ള ചെറിയ ഉത്കണ്ഠയോ (Anxiety), സമയത്തെക്കുറിച്ചുള്ള സമ്മർദ്ദമോ (Stress) ഉണ്ടാകുമ്പോൾ, നമ്മുടെ ശരീരം ‘ഫൈറ്റ് ഓർ ഫ്ലൈറ്റ്’ (Fight or Flight) പ്രതികരണത്തിനായി തയ്യാറെടുക്കുന്നു. ഈ പ്രതികരണം ദഹനവ്യവസ്ഥയെയും മൂത്രാശയത്തെയും നിയന്ത്രിക്കുന്ന സ്വതന്ത്ര നാഡീവ്യൂഹത്തെ ഉത്തെജിപ്പിക്കും. കുടലിലെയും മൂത്രാശയത്തിലെയും ഞരമ്പുകൾക്ക് പൊതുവായ ബന്ധങ്ങളുണ്ട്. വയറ്റിൽ ഉണ്ടാകുന്ന ചെറിയ ചലനങ്ങളോ, കുടലിലെ ബാക്ടീരിയകൾ പുറത്തുവിടുന്ന രാസസന്ദേശങ്ങളോ അമിതമായി ഉത്തേജിക്കപ്പെട്ട ഞരമ്പുകൾ വഴി, മൂത്രാശയത്തിലെ പേശികളെ ചുരുങ്ങാൻ പ്രേരിപ്പിക്കും. ഇത് ‘യൂറിനറി അർജൻസി’ (Urinary Urgency) എന്ന ശക്തമായ മൂത്രശങ്കയായി തലച്ചോറിന് അനുഭവപ്പെടുന്നു.

അമിതമായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന മൂത്രാശയം

(Overactive Bladder – OAB). ചില ആളുകളിൽ, മൂത്രാശയം അമിതമായി സെൻസിറ്റീവ് ആയിരിക്കും. അത്തരക്കാർക്ക്, വസ്ത്രം മാറുന്നതുപോലെയുള്ള ഒരു ചെറിയ മാനസിക ‘സ്വിച്ച്’ പോലും പെട്ടെന്ന് മൂത്രമൊഴിക്കാനുള്ള തോന്നൽ ഉണ്ടാക്കിയേക്കാം.
ഈ പ്രതിഭാസത്തെ ഒരു പരിധിവരെ പരിണാമപരമായ സംരക്ഷണ തന്ത്രമായും കാണാം. അപകടകരമായ സാഹചര്യങ്ങളിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടാൻ തയ്യാറെടുക്കുമ്പോൾ (പുറത്തിറങ്ങുമ്പോൾ), ശരീരം അനാവശ്യ ഭാരം ഒഴിവാക്കി ഏറ്റവും ഭാരം കുറഞ്ഞ അവസ്ഥയിൽ എത്താൻ ശ്രമിക്കും. ഈ ‘ഒഴിച്ചുവിടാനുള്ള പ്രേരണ’ (Urge to Void) ആ പഴയ അതിജീവന സഹജാവബോധത്തിൻ്റെ (Survival Instinct) നേരിയ ശേഷി ആകാനും സാധ്യതയുണ്ട്.

വസ്ത്രം മാറി പുറത്തിറങ്ങുമ്പോൾ ഉണ്ടാകുന്ന ടോയ്‌ലെറ്റ് തോന്നൽ, നമ്മുടെ തലച്ചോറിൻ്റെ ‘കണ്ടീഷനിംഗ്’ എന്ന ശക്തമായ ശീലവും, സമ്മർദ്ദത്തോട് പ്രതികരിക്കുന്ന അതിസൂക്ഷ്മമായ ഞരമ്പ് ശൃംഖലയും തമ്മിലുള്ള കൗതുകകരമായ ഇടപെടലിൻ്റെ ഫലമാകാം.